ELECTRIC GUITAR ANATOMY

  • GIẢI MÃ GUITAR ĐIỆN

    Trang này cung cấp thông tin cơ bản về đàn Guitar Điện.

Các yếu tố về âm thanh và tính dễ chơi

Thân

Ngay cả khi có nhiều yếu tố khác quyết định âm thanh của đàn guitar điện, loại gỗ được dùng làm thân đàn là yếu tố nền tảng quyết định âm sắc cho cây đàn.

Trên cây đàn guitar điện, thân đàn thường được làm nên từ một hay nhiều khối gỗ đặc, chủ yếu là từ gỗ dương tía, gỗ tần bì, gỗ thích hoặc gỗ gụ. Thân đàn guitar có thể được làm ra từ một khối gỗ, nhưng thường thì chúng ta hay thấy thân đàn được làm từ 2, 3 hay 5 khối gỗi đặc, dày ghép lại với nhau.

Đôi khi đàn guitar có một lát ở “mặt trên” hoặc “mặt dưới” từ một loại gỗ dán lên trên thân chính. Kiểu kết hợp phổ biến nhất trong cách chế tạo này là gỗ thích dán lên gỗ gụ. Ưu điểm chính của cách làm này là tận dụng những đường vân bắt mắt thường thấy ở gỗ thích, kết hợp âm thanh sáng, mạnh của gỗ thích với âm thanh dày, ấm của gỗ gụ. Ngoài ra, ta có thể kết hợp các loại gỗ khác để tận dụng kiểu dáng, âm thanh và khối lượng khác nhau.

Cấu tạo và các bộ phận gắn lên cần đàn

Bàn tay con người vô cùng nhạy cảm, thế nên hình dáng và kích thước chính xác của cần đàn tạo nên khác biệt lớn cho cách cảm nhận về cây đàn guitar, nhưng cần đàn cũng có ảnh hưởng đáng kể tới âm sắc và độ ngân của đàn.

Để cần đàn không bị vặn xoắn hay cong, loại gỗ cứng nhất, đặc nhất đã được sử dụng để làm ra bộ phận này: đối với guitar điện, thường là gỗ thích. Cần đàn có thể được đẽo từ một khối gỗ, hoặc từ vài khối gỗ ghép lại với nhau để tăng độ bền và độ cứng.

Ngoài vấn đề chủ yếu liên quan tới tính dễ chơi, hình dáng của cần đàn cũng ảnh hưởng tới mật độ khối nói chung, điều này ảnh hưởng tới chất âm - mật độ khối lớn hơn cho ra âm thanh đầy hơn, dày hơn. Hình dáng của cần đàn có thể dao động từ hình chữ “D” hơi phẳng tới chữ “D” tròn hơn và tới hình chữ “V” dễ nhận biết.

Cùng với thiết kế cần đàn, phương pháp gắn cần đàn với thân đàn cũng ảnh hưởng lớn tới âm sắc và đặc điểm của cây đàn guitar điện.

Cần đàn gắn cố định bằng ốc vít

Đây là loại cấu tạo phổ biến nhất cho guitar điện. Đơn giản là cần đàn được bắt vít vào thân đàn. Thiết kế tương đối dễ làm, tạo ra âm sắc rõ ràng, mạnh mẽ và dễ sửa chữa nếu đàn bị hư hỏng.

Cần đàn được gắn cố định bằng keo

Cần đàn được gắn vào một rãnh hay lỗ trên thân đàn bằng keo. Phương pháp chế tác này chậm hơn và khó hơn, nên thường đắt hơn. Với thiết kế này, cây đàn sẽ cho ra âm thanh tầm trung và âm bass rõ rệt hơn. Nếu phần cần đàn hay đầu đàn bị hỏng, vẫn có thể sửa chữa nhưng sẽ khá khó khăn.

Cần đàn liền thân

Loại cần đàn này kéo dài từ đầu đàn đến hết thân đàn. Mỗi bên sườn của thân đàn được gắn keo vào một mặt đối diện của cần đàn, như đôi cánh gắn lên thân máy bay. Đây là cách chế tác đàn guitar điện khó nhất và đắt nhất.

Cần đàn liền thân tạo nên một cây đàn cực kỳ mạnh mẽ có khả năng ngân dài cực hay với âm thanh dày, sâu. Tuy nhiên, không thể thay thế cần đàn bị hư hỏng trong trường hợp này, cộng với vấn đề chi phí, đàn guitar điện có cần đàn liền thân tương đối hiếm.

Mặt phím và phím đàn

Khi bạn chơi đàn guitar, bạn cảm nhận mặt phím bằng gỗ và các phím đàn kim loại gắn lên đó nhiều hơn bất kỳ bộ phận nào khác trên cây đàn. Chúng ảnh hưởng tới âm thanh, cảm giác và âm sắc của đàn guitar. Vì thế, việc lựa chọn vật liệu đúng và đảm bảo chúng được lắp ráp chuẩn xác là điều rất quan trọng.

Các loại gỗ cứng, sẫm màu như gỗ mun và gỗ hồng sắc được lựa chọn nhiều nhất để làm mặt phím vì chúng là kết hợp lý tưởng nhất giữa độ bền và khả năng chống chịu mà lại tạo ra âm sắc hay. Gỗ thích thường là lựa chọn phổ biến để làm guitar điện nhờ kiểu dáng, cảm giác và âm sắc khác biệt.

Vị trí chính xác của một phím đàn giữa lược đàn và ngựa đàn xác định cao độ của nốt nhạc, nên rãnh phím đàn được khắc vào mặt phím bằng máy cắt chính xác điều khiển bằng máy tính để đảm bảo chúng nằm ở vị trí chuẩn xác. Vật liệu, chiều cao, độ rộng và hình dạng chung của phím đàn cũng ảnh hưởng tới tính dễ chơi, âm sắc và âm điệu của cây đàn, nên các phím đàn được sản xuất và lắp đặt cực kỳ cẩn trọng. Sự kết hợp giữa các quy trình điều khiển bằng máy tính đem lại sự chính xác với độ nhạy cảm từ bàn tay người thợ của Yamaha chính là cách tốt nhất để đạt được điều này.

Lược đàn

Dây đàn guitar được treo giữa ngựa đàn trên thân và lược đàn trên đầu đàn, và khoảng cách giữa ngựa đàn và lược đàn chính là yếu tố quyết định cao độ của dây buông. Chỉ một chút thay đổi về chiều dài dây đàn đã khiến ta không thể chỉnh đúng nốt nhạc, vì thế sự chính xác là điều tối quan trọng.

Lược đàn có các rãnh để giữ dây đàn và được khắc chuẩn xác theo kích thước và hình dạng của từng dây. Độ sâu của mỗi rãnh được người thợ xác định một cách chính xác cho mỗi dây nhằm đảm bảo chiều cao hoàn hảo từ phím đàn, giúp người chơi dễ bấm phím mà không gây rè tiếng.

Lược đàn guitar thường được làm bằng nhựa cứng, xương hoặc vật liệu tổng hợp mới. Bởi các nghệ sĩ chơi guitar điện thường uống cong dây đàn, điều quan trọng là dây đàn không gắn chặt vào lược đàn, nếu không cây đàn sẽ không giữ được nhịp. Vật liệu để làm lược đàn guitar điện phải vừa cứng để cho âm sắc tốt, nhưng vấn phải đủ trơn để tạo độ ổn định khi lên dây đàn.

Ngựa đàn và Tailpiece

Ngựa đàn guitar điện khá phức tạp vì chúng thực hiện ba chức năng chính.

Tương tự như guitar thùng, ngựa đàn guitar điện là nơi gắn dây đàn với thân đàn. Cách truyền rung động tới thân đàn, và cách ngựa đàn làm thay đổi rung động của dây đàn, kiểm soát âm sắc của cây đàn.

Ngựa đàn guitar điện cũng thường được gọi là thanh tremolo hay vibrato, được lắp vào bàn đạp để người chơi điều khiển, hoặc “nắn” cao độ của dây đàn lên hoặc xuống. Cuối cùng, ngựa đàn guitar điện thường có thể điều chỉnh được để lên chính xác âm điệu, để dây đàn khi bấm vào phím đàn số 12 cao hơn đúng một quãng tám so với dây buông. Âm điệu hoàn hảo nghĩa là cây đàn guitar vẫn giữ được nhịp trên cả mặt phím.

Có nhiều yếu tố làm thay đổi cách hoạt động của ngựa đàn, cảm giác và âm thanh bao gồm hình dạng, kích thước và vật liệu làm ra mỗi bộ phận - thậm chí xét tới cả việc dây đàn đặt lên ngựa đàn (xương đàn) theo một góc chính xác - nhưng có ba loại ngựa đàn guitar điện chính: tremolo cổ điển, với loại này, dây đàn đi qua một khối kim loại nằm ở mặt sau của cây đàn được gắn với dây đàn và cho phép dịch chuyển hạn chế; ngựa đàn có thanh chặn thường bao gồm hai mảnh kim loại được gắn vào các đinh tán ở mặt cảm âm của cây đàn và không dịch chuyển được; tremolo khóa là một dạng ngựa đàn phức tạp có thể kẹp các dây đàn tại ngựa đàn và ốc vít (dùng loại ốc vít sáu cạnh) nhằm cho phép nắn tiếng cực độ mà vẫn giữ được nhịp.

Bộ trục lên dây đàn

Bộ trục lên dây đàn đôi khi còn được gọi là các chốt chỉnh dây hay phím chỉnh dây, bộ chỉnh. Mỗi dây đàn đi qua lược đàn và được gắn với một chốt chỉnh dây trên đầu đàn.

Khi xoay chốt trên bộ trục chỉnh dây, dây đàn sẽ cuốn quanh trục của chốt chỉnh, kéo dây đàn căng hơn và làm tăng cao độ.

Bộ trục chỉnh dây tốt được chế tạo sao cho các trục không di chuyển trừ khi bạn xoay chốt, giúp giữ đúng âm điệu cho cây đàn.

Đôi khi đàn guitar điện có bộ trục lên dây dạng khóa, với cơ chế khóa các dây đàn vào chốt để ngăn không cho chúng trượt và giúp tạo độ ổn định khi chỉnh dây. Bộ trục lên dây dạng khóa cũng giúp đổi dây đàn nhanh hơn.

Trục kim loại giữ thẳng cần đàn

Sức căng của bộ dây đàn thép đã chỉnh khá lớn, và sẽ uốn cong ngay cả cần đàn cứng nhất, kéo đầu đàn gập về phía cần đàn, khiến cần đàn bị cong hình chữ U. Nếu cần đàn quá cong, sẽ rất khó chơi đàn vì dây đàn nằm cách xa mặt phím.

Để chống lại lực kéo này, đàn guitar dây thép có một tấm kim loại được gọi là trục kim loại giữ thẳng cần đàn ở cần đàn với đai ốc ở một đầu có thể điều chỉnh để giữ thẳng cần đàn và bù vào sức căng của dây đàn.Ta có thể tiếp cận đai ốc này qua nắp mở trên đầu đàn.

Hầu hết cần đàn thỉnh thoảng đều cần được điều chỉnh do thay đổi thời tiết hoặc nếu bạn thay đổi bộ đo cỡ dây, nhưng với trục giữ cần đàn được lắp đặt tốt, bạn có thể điều chỉnh dễ dàng và chính xác trong suốt vòng đời của cây đàn.

Gỗ

Gỗ được sử dụng để làm đàn guitar và cách kết hợp chúng là các yếu tố cơ bản để định hình âm sắc cho cây đàn. Không có cách kết hợp các loại gỗ nào là “tốt nhất”: sở thích và nhu cầu về âm sắc của từng người chơi đàn là yếu tố quyết định cuối cùng, nhưng có các yêu cầu cơ bản về độ cứng, độ ổn định và cân bằng âm sắc cần được cân nhắc khi lựa chọn. Biểu đồ dưới đây liệt kê ra một số loại gỗ được sử dụng cho các bộ phận khác nhau của đàn guitar Yamaha cùng với nguồn cung cấp và các đặc điểm chính.

Các loại đàn guitar điện: Thân đàn đặc

Guitar điện thân đàn đặc có đặc điểm đúng như tên gọi - thân đàn được làm từ một hay nhiều khối gỗ đặc. Các lỗ hay khoang duy nhất trên thân đàn là để chứa các linh kiện điện tử hay kim loại. Guitar điện thân đàn đặc có được âm thanh đặc trưng phụ thuộc vào loại và chất lượng gỗ được dùng làm các bộ phận.

Đàn guitar thân đặc là loại đàn guitar điện phổ biến nhất. Nếu bạn muốn một cây đàn guitar điện đa dụng có thể sử dụng cho nhiều tình huống khác nhau, thì cây đàn thân đặc sẽ là lựa chọn hàng đầu cho bạn.

Các loại đàn guitar điện: Semi-Acoustic

Đàn guitar semi-acoustic (đôi khi được gọi tắt là “đàn semi”) có phần thân rỗng, đôi khi có một khối gỗ đặt ở ngay chính giữa để lắp bộ cảm ứng âm thanh và ngựa đàn. Chúng tạo ra âm thanh ấm hơn, với sự đáp ứng rõ rệt hơn so với đàn thân đặc.

Đàn guitar semi-acoustic vẫn phải dựa trên bộ khuếch đại và không thể tạo ra âm thanh phù hợp với lối chơi mộc mạc. Mặc dù vậy, âm thanh khuếch đại của cây đàn này thường dịu hơn và “mộc” hơn so với đàn guitar thân đặc. Mức độ đáp ứng cao hơn có thể là lý do tại sao chúng thường được ưa thích bởi các nghệ sĩ guitar chơi blues hoặc jazz.

Đàn guitar semi-acoustic dễ bị tiếng hú hơn so với đàn guitar thân đặc. Đây là lý do tại sao các nghệ sĩ nhạc rock và heavy metal hiếm khi sử dụng đàn guitar thân rỗng: những nghệ sĩ này thường thích tạo hiệu ứng méo tiếng, và điều này làm tăng khả năng bị tiếng hú.

Kết hợp bộ cảm âm vào cây đàn

Đàn guitar điện và bộ cảm âm bass là phần không tách rời để tạo nên âm thanh của cây đàn. Từ trường của bộ cảm âm biến rung động từ dây đàn thành tín hiệu điện.

Âm sắc của chính bộ cảm âm đóng vai trò quan trọng trong âm thanh của cây đàn, nhưng bởi cả cây guitar cùng rung đồng thời, nên sự phù hợp giữa bộ cảm âm và toàn bộ cây đàn là điều mấu chốt để cho ra âm sắc hay. Một bộ cảm âm nhất định có thể tạo tiếng hay cho cây guitar này, nhưng lại kém hấp dẫn khi dùng cho một cây đàn khác.

  • Các loại bộ cảm ứng âm thanh

    Bộ cảm ứng âm thanh của đàn guitar điện gồm một thanh nam châm với dây đồng mảnh quấn quanh. Khi dây đàn guitar rung lên, chúng di chuyển qua từ trường và được bộ cảm ứng âm thanh chuyển ra thành tín hiệu điện. Có thể thay đổi các đặc điểm chính xác của tín hiệu này, vốn là điều quyết định âm sắc của bộ cảm âm, bằng cách thay đổi số lượng cuộn dây, độ dày và thậm chí cả lớp phủ của dây.

    Trong hầu hết các trường hợp, nam châm của bộ cảm ứng âm thanh có thể được làm từ alnico (kết hợp giữa nhôm, niken và coban) hoặc sứ. Nam châm sứ tạo ra âm sắc sáng, mạnh mẽ trong khi nam châm alnico có nhiều nét ấm áp, cổ điển.

    Có hai loại bộ cảm ứng âm thanh chính: một cuộn dây và humbucking (khử tiếng rè)

Bộ cảm âm một cuộn dây

Bộ cảm âm thuộc loại này bao gồm một cuộn dây quấn quanh một thanh nam châm. Chúng có thể dễ bị tiếng ù hay tiếng rè, nhưng tạo ra âm sắc sáng, trong, giúp người chơi thể hiện những sắc thái tinh tế.

Bộ cảm âm khử tiếng rè

Bộ cảm ứng âm thanh khử tiếng rè, hay bộ khử rè, về cơ bản bao gồm hai bộ cảm ứng âm thanh một cuộn dây lắp cạnh nhau và dùng dây cuộn lại với nhau. Nhờ đó, âm thanh của hai bộ cảm ứng âm thanh được gộp vào nhau, tạo ra âm thanh dày hơn, mạnh hơn và cũng giúp khử tiếng ù hay rè. Một số cây đàn guitar sử dụng bộ khử rè có một nút chuyển (thường được gọi là bộ tách cuộn) để tắt một cuộn dây và khiến nó hoạt động cũng như tạo âm thanh giống bộ cảm ứng âm thanh một cuộn dây.

Bộ cảm ứng âm thanh điện tử chủ động hoặc thụ động

Cùng với bộ cảm ứng âm thanh sử dụng nam châm với hai lựa chọn, một cuộn dây và khử tiếng rè, đàn guitar điện và bass đôi khi có lựa chọn sử dụng bộ cảm âm điện tử chủ động hoặc thụ động.

Bộ cảm ứng âm thanh điện tử thụ động là lựa chọn phổ biến nhất - có rất ít mạch điện và chỉ điều khiển được âm lượng và âm sắc, khiến âm thanh kém sáng hơn.

Với bộ cảm ứng âm thanh chủ động, mạch điện chạy pin cho phép người chơi sử dụng được bộ EQ để tăng hoặc giảm, giống như các nút điều khiển treble và bass trên dàn loa. Nhờ đó, người dùng có nhiều lựa chọn về âm sắc hơn, thông thường âm thanh ra sẽ lớn hơn và hiện đại hơn.

to page top

Select Your Location