ACOUSTIC GUITAR ANATOMY

  • GIẢI MÃ GUITAR ACOUSTIC

    Trang này cung cấp thông tin cơ bản về đàn guitar thùng.

Các yếu tố về âm thanh và tính dễ chơi

Thân

Phần thân đàn có tác dụng như loa phát âm của cây đàn guitar thùng - đây là phần lớn nhất quyết định âm thanh của cây đàn.

Khi những dây đàn rung lên, các rung động đó được truyền lên mặt cảm âm của thân đàn qua ngựa đàn, và từ đó lại truyền các rung động ra phần lưng và cạnh đàn. Âm thanh của cây đàn guitar là kết quả khi cả ba mặt này và không khí bên trong thân đàn chuyển động cùng nhau. Chỉ một thay đổi nhỏ trong bất kỳ yếu tố nào tạo nên thân đàn - hình dáng, kích thước hay vật liệu - sẽ thay đổi âm thanh do cây đàn tạo ra.

Cổ kèn

Bàn tay con người vô cùng nhạy cảm, thế nên hình dáng và kích thước chính xác của cần đàn tạo nên khác biệt lớn cho cách cảm nhận về cây đàn guitar, nhưng cần đàn cũng có ảnh hưởng đáng kể tới âm sắc và độ ngân của đàn.

Để cần đàn không bị vặn xoắn hay cong,những loại gỗ cứng nhất, đặc nhất đã được sử dụng để làm ra bộ phận này: gỗ gụ, gỗ hồng sắc, gỗ hồng đào, gỗ giáng hương, và đôi khi là gỗ thích. Cần đàn có thể được đẽo từ một khối gỗ, hoặc từ vài khối gỗ ghép lại với nhau để tăng độ bền và độ cứng. Yamaha kết hợp gỗ gụ với gỗ hồng sắc, gỗ giáng hương hoặc gỗ mun để làm cần đàn ba mảnh hoặc năm mảnh, hòa trộn các đặc điểm về độ cứng và âm thanh của các loại gỗ khác nhau để đạt kết quả mong muốn.

Ngoài vấn đề chủ yếu liên quan tới tính dễ chơi, hình dáng của cần đàn cũng ảnh hưởng tới mật độ khối nói chung, điều này ảnh hưởng tới chất âm - mật độ khối lớn hơn cho ra âm thanh đầy hơn, dày hơn. Hình dáng của cần đàn có thể dao động từ hình chữ “D” hơi phẳng tới chữ “D” tròn hơn và tới hình chữ “V” dễ nhận biết. Sự lựa chọn mang tính cá nhân rất cao, và Yamaha đã dành nhiều năm nghiên cứu và tinh chỉnh hình dạng của cần đàn để chế tác ra những hình dạng cần đàn phù hợp với các đặc điểm khác nhau của mỗi mẫu đàn guitar trong khi cân bằng giữa sự thoải mái và dễ chơi với độ cứng, độ ổn định và âm thanh tuyệt vời.

Chiều dài của cần đàn, còn gọi là chiều dài dây đàn, ảnh hưởng tới cách cảm nhận và âm thanh của cây đàn. Cần đàn ngắn hơn, như cần đàn FS chỉ ngắn hơn độ dài chuẩn vài milimet, sẽ cho cảm giác thoải mái hơn và tạo nên âm sắc sáng hơn, trong hơn cho cây đàn guitar.

Ngựa đàn

Ngựa đàn là vị trí dây đàn được gắn vào mặt trước của thân đàn và trên đàn guitar thùng, ngựa đàn thường bao gồm hai bộ phận chính: ngựa đàn và xương đàn. Xương đàn nằm trong một rãnh trên ngựa đàn, phần này được dán thẳng lên mặt cảm âm của thân đàn. Người ta khoan các lỗ xuyên qua ngựa đàn và mặt trước thân đàn để luồn dây đàn qua. Các chốt hình nêm trên ngựa đàn giúp giữ cố định dây đàn.

Ngựa đàn có hai chức năng chính - truyền rung động của dây đàn tới thân đàn, và kiểm soát độ dài dây đàn, đây là yếu tố quyết định độ chính xác của thanh âm dọc theo mặt phím (được gọi là âm điệu của đàn guitar).

Để giúp truyền rung động của dây đàn tới thân đàn một cách hiệu quả mà không bị giảm âm, cả ngựa đàn và xương đàn đều được làm từ vật liệu tương đối cứng. Ngựa đàn thường được làm từ loại gỗ cứng đặc như gỗ mun hay gỗ hồng sắc, trong khi xương đàn được làm từ nhựa cứng hoặc xương. Trước đây, ngà voi được coi là vật liệu tốt nhất, tuy nhiên từ nhiều năm nay, vật liệu này đã bị cấm. Các vật liệu tổng hợp mới đang ngày càng phổ biến do khả năng cân bằng tốt giữa âm sắc, độ bền và khả năng sản xuất bền vững.

Vật liệu được sử dụng làm ngựa đàn có ảnh hưởng lớn tới âm sắc của cây đàn guitar - các vật liệu cứng hơn như xương tạo nên âm sắc trong hơn, sáng hơn nhưng đắt hơn, khó chế tác hơn và dễ vỡ hơn.

Xương đàn đỡ toàn bộ dây đàn, và được tạo hình chính xác để kiểm soát chiều cao và phù hợp với độ cong của cần đàn.

Nhằm giữ cho âm điệu của cả sáu dây đàn đều đúng, để dây đàn bấm vào phím đàn số 12 cao hơn đúng một quãng tám so với cao độ dây buông, xương đàn được lắp theo một góc đã được tính toán chính xác, với dây E (Mi) cao ở gần hơn cần đàn một chút so với điểm kết thúc của dây E (Mi) thấp. Đôi khi dây (G) thứ ba cần được bù một chút trên xương đàn để có được âm điệu phù hợp. Trên đàn guitar thùng, bộ phận này không thể dễ dàng điều chỉnh, nên điều cốt yếu là phải thiết kế và chế tác cây đàn sao cho xương đàn được đặt ở vị trí hoàn hảo khi còn mới và không bị dịch chuyển vị trí sau nhiều năm chơi.

Mặt phím và phím đàn

Khi bạn chơi đàn guitar, bạn cảm nhận mặt phím bằng gỗ và các phím đàn kim loại gắn lên đó nhiều hơn bất kỳ bộ phận nào khác trên cây đàn. Chúng ảnh hưởng tới âm thanh, cảm giác và âm sắc của đàn guitar. Vì thế, việc lựa chọn vật liệu đúng và đảm bảo chúng được lắp ráp chuẩn xác là điều rất quan trọng.

Các loại gỗ cứng, sẫm màu như gỗ mun và gỗ hồng sắc được lựa chọn nhiều nhất để làm mặt phím vì chúng là kết hợp lý tưởng nhất giữa độ bền và khả năng chống chịu mà lại tạo ra âm sắc hay.

Vị trí chính xác của một phím đàn giữa lược đàn và ngựa đàn xác định cao độ của nốt nhạc, nên rãnh phím đàn được khắc vào mặt phím bằng máy cắt chính xác điều khiển bằng máy tính nhằm đảm bảo chúng nằm ở vị trí chuẩn xác. Vật liệu, chiều cao, độ rộng và hình dạng chung của phím đàn cũng ảnh hưởng tới tính dễ chơi, âm sắc và âm điệu của cây đàn, nên các phím đàn được sản xuất và lắp đặt cực kỳ cẩn trọng. Sự kết hợp giữa các quy trình điều khiển bằng máy tính đem lại sự chính xác với độ nhạy cảm từ bàn tay người thợ của Yamaha chính là cách tốt nhất để đạt được điều này.

Lược đàn

Dây đàn guitar được treo giữa ngựa đàn trên thân và lược đàn trên đầu đàn, và khoảng cách giữa ngựa đàn và lược đàn chính là yếu tố quyết định cao độ của dây buông. Chỉ một chút thay đổi về chiều dài dây đàn đã khiến ta không thể chỉnh đúng nốt nhạc, vì thế sự chính xác là điều tối quan trọng.

Lược đàn có các rãnh để giữ dây đàn và được khắc chuẩn xác theo kích thước và hình dạng của từng dây. Độ sâu của mỗi rãnh được người thợ xác định một cách chính xác cho mỗi dây nhằm đảm bảo chiều cao hoàn hảo từ phím đàn, giúp người chơi dễ bấm phím mà không gây rè tiếng.

Lược đàn guitar thường được làm từ loại vật liệu giống như xương đàn - nhựa cứng, xương hoặc vật liệu tổng hợp mới; nhìn chung vật liệu càng cứng càng tốt.

Bộ trục lên dây đàn

Bộ trục lên dây đàn đôi khi còn được gọi là các chốt chỉnh dây hay phím chỉnh dây, bộ chỉnh. Mỗi dây đàn đi qua lược đàn và được gắn với một chốt chỉnh dây trên đầu đàn. Các chốt chỉnh dây có thể được bố trí dọc theo một bên sườn (sáu chốt thẳng hàng) hoặc chia đều sang hai bên (ba chốt mỗi bên) của đầu đàn.

Khi xoay chốt trên bộ trục chỉnh dây, dây đàn sẽ cuốn quanh trục của chốt chỉnh, kéo dây đàn căng hơn và làm tăng cao độ.

Bộ trục chỉnh dây tốt được chế tạo sao cho các trục không di chuyển trừ khi bạn xoay chốt, giúp giữ đúng âm điệu cho cây đàn.

Trục kim loại giữ thẳng cần đàn

Sức căng của bộ dây đàn thép đã chỉnh khá lớn, và sẽ uốn cong ngay cả cần đàn cứng nhất, kéo đầu đàn gập về phía cần đàn, khiến cần đàn bị cong hình chữ U. Nếu cần đàn quá cong, sẽ rất khó chơi đàn vì dây đàn nằm cách xa mặt phím.

Để chống lại lực kéo này, đàn guitar dây thép có một tấm kim loại được gọi là trục kim loại giữ thẳng cần đàn ở cần đàn với đai ốc có thể điều chỉnh ở một đầu để giữ thẳng cần đàn và bù vào sức căng của dây đàn. Người chơi có thể tiếp cận đai ốc này bằng cách mở nắp trên đầu đàn, hoặc phần đuôi cần đàn gắn với thân đàn qua lỗ thoát âm.

Hầu hết cần đàn thỉnh thoảng đều cần được điều chỉnh do thay đổi thời tiết hoặc nếu bạn thay đổi bộ đo cỡ dây, nhưng với trục giữ cần đàn được lắp đặt tốt, bạn có thể điều chỉnh dễ dàng và chính xác trong suốt vòng đời của cây đàn.

Đàn guitar dây nylon thường không cần dùng tới trục kim loại này vì sức căng của dây nylon thấp hơn nhiều so với dây thép.

Gỗ

Gỗ được sử dụng để làm đàn guitar và cách kết hợp chúng là các yếu tố cơ bản để định hình âm sắc cho cây đàn. Không có cách kết hợp các loại gỗ nào là “tốt nhất”: sở thích và nhu cầu về âm sắc của từng người chơi đàn là yếu tố quyết định cuối cùng, nhưng có các yêu cầu cơ bản về độ cứng, độ ổn định và cân bằng âm sắc cần được cân nhắc khi lựa chọn. Biểu đồ dưới đây liệt kê ra một số loại gỗ được sử dụng cho các bộ phận khác nhau của đàn guitar Yamaha cùng với nguồn cung cấp và các đặc điểm chính.

Khối gỗ đặc so với Gỗ dán

Có hai loại gỗ chính được sử dụng cho thân đàn guitar thùng: khối gỗ đặc là cả một khối gỗ tự nhiên; gỗ dán bao gồm nhiều (thường là ba) lớp gỗ rất mỏng được dán lại với nhau.

Khối gỗ đặc thông thường có âm thanh hay hơn gỗ dán vì nó truyền các rung động hiệu quả hơn các lớp gỗ được gắn lại với nhau bằng keo, nhưng đắt hơn, dễ hỏng hơn và nhạy cảm hơn với những thay đổi về nhiệt độ và độ ẩm.

Tất cả các khối gỗ đặc đều không giống nhau, nên không thể kết luận rằng gỗ đặc lúc nào cũng tạo âm thanh tốt hơn gỗ dán. Một cây đàn guitar được thiết kế tốt làm từ gỗ dán, trong đó độ dày của gỗ, vật liệu được lựa chọn và công thức keo dán được tinh chỉnh hoàn hảo, có thể tạo ra âm thanh hay và cực kỳ bền.

Vì là vị trí có nhiều rung động nhất nên mặt cảm âm của thân đàn guitar thùng là nơi có thể nhận thấy khác biệt lớn nhất giữa vật liệu gỗ đặc và gỗ dán.

Hình dạng & Kích thước thân đàn

Hình dạng của thân đàn guitar thùng ảnh hưởng tới kiểu dáng cây đàn, nhưng cũng tác động lớn tới âm sắc.

Cây đàn guitar có thân lớn hơn thường tạo âm thanh “lớn hơn”, nghĩa là có nhiều đáp ứng tần số cao hơn hoặc thấp hơn (hay âm bass và âm treble). Thân đàn nhỏ hơn sẽ tạo ra âm thanh “nhỏ hơn”, nghĩa là có ít các đáp ứng tần số cao và thấp hơn và âm sắc tầm trung mạnh hơn.

Các âm sắc khác nhau phù hợp với những người chơi khác nhau, phong cách âm nhạc khác nhau và ứng dụng khác nhau. Yamaha có rất nhiều hình dạng thân đàn khác nhau, mỗi thiết kế lại cho ra âm thanh, kiểu dáng và cảm giác khác nhau - các thay đổi tương đối nhỏ nhưng sự khác biệt lại rõ rệt.

Với những người chơi muốn chơi ra các nốt cao nhất trên cây đàn, thân đàn vát hông cho phép bạn vươn tay bấm các phím trên cần đàn ở vị trí cao hơn nhiều mà không bị thân đàn gây vướng.

Liên kết

Mặt trước thân đàn guitar thùng rất mỏng, nên để không bị cong, nứt do sức căng của dây đàn, người ta gắn những thanh gỗ nhỏ - hay nan giằng - vào mặt bên trong để gia cố nó. Gắn các nan giằng lên mặt trước thân đàn, nguồn tạo âm thanh chính của cây đàn guitar, làm thay đổi độ rung của mặt trước, và vì thế thay đổi âm sắc của cây đàn.

Thiết kế nan giằng cần cân bằng vai trò về cấu trúc của bộ phận này với ảnh hưởng lớn mà nó tạo ra tới âm sắc của cây đàn. Rất nhiều yếu tố có thể điều chỉnh, bao gồm hình dạng, kích thước, hình dáng và cách bố trí mỗi thanh nan (có thể có mười thanh nan hoặc hơn bên dưới mặt trước thân đàn) và làm sao kết hợp chính xác các yếu tố này có lẽ là điều quan trọng nhất quyết định đặc điểm của cây đàn guitar này so với cây đàn khác.

Theo cách truyền thống, người ta thiết kế khung đàn theo phương pháp thử lỗi sai - trong đó người thợ làm đàn điều chỉnh cách bố trí, hình dạng và cắt gọt các thanh nan cho tới khi tạo ra âm thanh hay, dùng kinh nghiệm để đánh giá liệu phần nan giằng có đủ chắc chắn để giữ phẳng mặt trước đàn trong nhiều năm hay không.

Thiết kế đàn guitar thùng mới nhất của Yamaha sử dụng mô phỏng trên máy tính được thiết kế đặc biệt để xác định hình dạng, kích thước và vị trí chính xác của từng thanh nan nhằm tạo ra đáp ứng âm sắc và độ chắc chắn mong muốn.

Khớp nối cần đàn và thân đàn

Điểm tiếp giáp giữa cần đàn và thân đàn cực kỳ quan trọng. Điểm này phải đủ khỏe để cần đàn không bị dịch chuyển, nhưng bởi rung động của cần đàn và đầu đàn có đóng góp quan trọng cho âm thanh của cây đàn, điểm này cũng cần truyền rung động trở lại thân đàn một cách hiệu quả nhằm tạo ra âm thanh hay nhất có thể. Hình dạng của khớp nối, và làm sao để ghép chuẩn xác hai bộ phận với nhau cũng có ảnh hưởng lớn ở đây.

Mọi cây đàn guitar acoustic của Yamaha (trừ các loại đàn kích cỡ nhỏ như JR1 và APXT) đều có chỗ khớp nối hình chữ V cải tiến. Đây là vị trí chính xác giữa hình dạng cần đàn và ô lắp trên thân đàn được lắp bằng tay, rồi lắp khít với nhau mà chỉ sử dụng lượng keo dán rất ít. Cách làm tỉ mỉ này đảm bảo rằng mọi cây đàn guitar Yamaha đều được chế tạo hoàn hảo để hoạt động ổn định trong suốt tuổi đời và cho ra âm thanh hay nhất.

  • Hệ thống cảm ứng âm thanh pickup độc quyền của Yamaha

    Khi nghe tiếng đàn guitar acoustic ở khoảng cách gần và không có tăng âm chính là bạn đang nghe âm thanh phát ra từ hầu như mọi bộ phận trên cây đàn: mặt trước, lưng, cạnh đàn, và thậm chí cả cần và đầu đàn - đây là âm thanh mà hầu hết các nghệ sĩ chơi guitar acoustic đều muốn đạt được khi họ biểu diễn trực tiếp.

    Khi âm thanh của đàn guitar acoustic được khuếch đại, mục tiêu là tìm ra sự cân bằng hoàn hảo giữa âm sắc tự nhiên và điều có thể làm được trên thực tế. Micro, hay kết hợp nhiều micro, sẽ cho ra âm sắc tự nhiên nhất nhưng lại không hề phù hợp khi biểu diễn trên sân khấu do có tiếng hú, vấn đề khi lẫn tiếng từ các nhạc cụ khác trên sân khấu và việc người nghệ sĩ không thể di chuyển ra xa micro.

    Hệ thống cảm ứng âm thanh bên trong khắc phục nhiều vấn đề trong số này, nhưng lại khó tạo ra âm thanh tự nhiên. Bộ cảm ứng âm thanh nằm dưới xương đàn (Undersaddle pickups) là phổ biến nhất, nhưng thường bị phản hồi rằng chỉ cảm ứng âm thanh chủ yếu từ dây đàn - đặc điểm này khiến âm thanh tạo ra nổi bật nhưng lại không đem lại âm sắc tự nhiên của đàn guitar acoustic.

    Trong hơn 30 năm qua, Yamaha đã phát triển một hệ thống cảm ứng âm thanh độc quyền được thiết kế nhằm kết hợp âm sắc tự nhiên với tính khả dụng khi biểu diễn trên sân khấu.

Công nghệ Chuyển đổi Cộng hưởng Âm thanh Yamaha

Bộ cảm ứng Chuyển đổi Cộng hưởng Âm thanh (Acoustic Resonance Transducer, ART) của Yamaha là bộ cảm ứng tiếp xúc được gắn vào bên dưới mặt trước của cây đàn. Vì bộ cảm ứng cảm nhận được cả rung động từ gỗ và từ không khí xung quanh, âm thanh có tính động, tự nhiên và phản hồi cực tốt khi chạm vào thân đàn.

Bộ cảm ứng âm thanh được thiết kế mới cho đàn guitar acoustic, từng thành phần được điều chỉnh để tối ưu hóa âm sắc - ngay cả loại keo gắn bộ cảm ứng lên thân đàn cũng được lựa chọn dựa trên âm thanh nó tạo ra.

Công nghệ Đáp ứng Phòng thu (Studio Response Technology [SRT])

Hệ thống SRT của Yamaha sử dụng hệ thống cảm ứng âm thanh và tiền khuếch được ghép cặp chính xác nhằm tái tạo âm thanh của cây đàn guitar như thể âm thanh được khuếch đại qua micro. Tính năng Xử lý Tín hiệu Kỹ thuật số (Digital Signal Processing, DSP) xây dựng mô hình âm thanh từ micro, không khí xung quanh đàn guitar, căn phòng được đưa vào mic và mọi bộ phận của cây đàn để tạo ra âm thanh tự nhiên mà không cần tới micro.

Mỗi mô hình phải được ghi lại để tạo ra âm thanh mà hệ thống SRT sẽ tái tạo, nhưng với quy trình này, âm thanh khuếch đại sẽ gần giống nhất với âm thanh mộc từ đàn.

SRT2 Electronics

SRT2 là hệ thống mới nhất do Yamaha phát triển, và được tối ưu hóa cho biểu diễn sân khấu.

Hệ thống tiền khuếch SRT cho phép hòa trộn giữa âm thanh cảm ứng thô và âm thanh micro do SRT xây dựng mô hình để tìm ra điểm cân bằng hoàn hảo giữa âm sắc micro tự nhiên và tính năng làm nổi bật âm thanh của bộ cảm ứng âm thanh dưới xương đàn.

SRT2 có 2 loại âm thanh micro khác nhau cũng như bộ cân bằng âm bass và treble để mang lại âm thanh hoàn hảo cho bất kỳ phong cách, địa điểm hay buổi diễn nào.

TÍNH NĂNG SRT POWERED

SRT Powered là tính năng của dòng sản phẩm Silent Guitar và sử dụng cùng công nghệ cảm ứng âm thanh và tiền khuếch như hệ thống SRT. Vì đàn Silent Guitar thân đặc không có âm thanh mộc tự nhiên để tái tạo, hệ thống được hỗ trợ bởi SRT hòa trộn giữa bộ cảm ứng âm thanh dưới xương đàn và một âm sắc micro đơn lý tưởng.

Hệ thống Pickup SRT Zero Impact

Hệ thống SRT Zero Impact Pickup là bộ cảm ứng âm thanh dưới xương đàn thụ động độc quyền của Yamaha và là yếu tố quan trọng trong hệ thống SRT. Được thiết kế nhằm giảm thiểu tác động của bộ cảm ứng âm thanh lên âm sắc và kiểu dáng truyền thống của cây đàn, hệ thống sử dụng từng thành phần cảm ứng âm thanh riêng cho mỗi dây đàn tạo nên âm sắc động, mạnh mẽ, tự nhiên hơn nhiều so với bộ cảm ứng âm thanh dưới xương đàn truyền thống. Hệ thống này có thể được sử dụng một cách thụ động, cắm trực tiếp vào ổ cắm, hoặc với bộ tiền khuếch SRT.

Đàn guitar TransAcoustic

Đàn guitar TransAcoustic có tính năng hồi âm / hòa âm được tích hợp vào cây đàn, tạo ra những âm thanh mộc lôi cuốn, đầy cảm hứng mà không cần tạo hiệu ứng bên ngoài, khuếch đại âm thanh hay có kiến thức kỹ thuật.

1. Bộ cảm ứng âm thanh dưới xương đàn phát hiện rung động của dây đàn

2. Bộ tiền khuếch xử lý tín hiệu, áp dụng các hiệu ứng như hồi âm/điệp khúc

3. Bộ dẫn động được gắn ở mặt sau thân đàn truyền tín hiệu này ra ngoài

4. Thân đàn guitar trở thành loa phát âm cho hệ thống, với hiệu ứng liền mạch hòa trộn với âm sắc mộc mà không cần dùng bất kỳ thiết bị khuếch đại hay loa phát âm nào bên ngoài.

to page top

Select Your Location