Lịch sử của đàn piano là lịch sử của sự thay đổi và đổi mới về công nghệ, bắt đầu từ hơn 300 năm trước với cơ chế thoát âm (escapement action) của Bartolomeo Cristofori, và tiếp tục với cần gạt đầu gối (knee levers), bàn đạp (pedals), các cải tiến bộ máy cơ (action modifications), khung bằng gang đúc, và nhiều thứ khác nữa. Lịch sử năng động này là kết quả của sự tương tác đầy nhiệt huyết giữa những người chơi keyboard, các nhà soạn nhạc và những nhà sản xuất nhạc cụ.

Vào những năm 1970, các hệ thống chơi nhạc dựa trên solenoid lần đầu tiên được tích hợp vào đàn piano. Năm 1987, Yamaha đã đưa khái niệm đó lên một tầm cao mới về chất lượng và tính dễ sử dụng bằng cách giới thiệu đàn piano tái tạo Disklavier tại Bắc Mỹ.

Thuật ngữ Disklavier là sự kết hợp khéo léo giữa từ 'disk' (đĩa mềm—floppy disk) và 'Klavier', từ tiếng Đức có nghĩa là bàn phím (keyboard). Vào thời điểm Disklavier được giới thiệu, các bản thu âm được lưu trữ trên đĩa mềm 3 ½ inch.

Về cơ bản, Disklavier là một cây đàn piano cơ truyền thống được tích hợp sẵn hệ thống thu âm và phát lại. Hệ thống thu âm và phát lại cùng các tính năng liên quan đã thay đổi đáng kể qua nhiều năm, nhưng có một khía cạnh của Disklavier luôn được giữ nguyên: Hệ thống Disklavier luôn được cung cấp dưới dạng hệ thống lắp đặt tại nhà máy—chứ không bao giờ được lắp đặt thêm cho các cây đàn piano đã có sẵn.

MX100A và MX100B

Mẫu Disklavier đầu tiên là MX100A, có sẵn trong một mẫu loa đứng phòng thu gọi là U1. Bộ điều khiển được tích hợp vào thùng loa.

MX100A được trang bị một hệ thống ghi âm cực kỳ tinh vi vào thời điểm đó, một hệ thống bao gồm các cảm biến búa đàn (hammer sensors)—một sự đổi mới mà hầu hết các hệ thống đàn piano tự chơi từ các công ty khác không có. Tuy nhiên, các cảm biến pedal trên những nhạc cụ đời đầu này bị giới hạn, chỉ ghi lại được hai giá trị: bật và tắt (hoặc nhấn xuống hoàn toàn và nhả lên hoàn toàn).

Mẫu Disklavier đầu tiên này bao gồm các tính năng cơ bản đã được tích hợp trên mọi Disklavier sau này, chẳng hạn như điều chỉnh nhi6p độ (tempo control), chuyển giọng (transposition), và khả năng kết nối với các thiết bị MIDI bên ngoài..

Chỉ trong một thời gian ngắn, MX100A đã được thay thế bởi MX100B. Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất là màu sắc của màn hình LED trên bộ điều khiển, được chuyển từ đỏ sang xanh lá cây.

Cả hai mẫu MX100A và MX100B đều ra đời trước định dạng tập tin nhạc cụ tiêu chuẩn của ngành, được gọi là Standard MIDI Files (SMF), định dạng vẫn được sử dụng ngày nay. Vì lý do này, các dòng Disklavier đời đầu này ghi âm bằng định dạng MIDI độc quyền của Yamaha, được gọi là E-SEQ. Mặc dù các dòng Disklavier hiện đại không ghi âm bằng định dạng E-SEQ, chúng vẫn có thể đọc loại tập tin nhạc cũ này và thậm chí chuyển đổi E-SEQ sang SMF. Các tập tin nhạc E-SEQ được lưu trữ trên đĩa mềm 3 ½ inch mật độ kép (DD—double-density).

Wagon Grand

Bắt đầu từ năm 1989, Yamaha bắt đầu tiếp thị hệ thống Disklavier trong các mẫu grand piano có sẵn tại thời điểm đó. Bộ điều khiển có một bộ nguồn khá lớn, yêu cầu phải được đặt trong một tủ cao 30 inch có bánh xe, thường được gọi là 'wagon' (toa xe). Do thiếu một tên gọi mẫu chính thức hơn, những nhạc cụ này đã được gọi một cách không chính thức là Disklavier Wagon Grand.

Giống như MX100A&B, Wagon Grand cũng có cảm biến búa đàn (hammer sensors). Nó còn có 16 mức tăng trong việc ghi lại pedal một cách tăng dần—một bước tiến quan trọng trong sự phát triển của nhạc cụ. Giống như MX100A&B, Wagon Grand ghi âm trên đĩa mềm DD bằng định dạng E-SEQ.

Mark II và Mark IIXG

Một số mẫu Disklavier tiêu dùng và tiêu chuẩn đã được giới thiệu vào đầu và giữa thập niên 1990. Đáng chú ý nhất là các hệ thống Mark II và Mark IIXG. Các hệ thống này có sẵn trong mẫu đàn studio, đàn upright U1 và hầu hết các kích cỡ grand piano.

Mẫu đầu tiên trong số này là Mark II, ra mắt vào năm 1990. Đối với phiên bản upright, bộ điều khiển được lắp đặt ngay trong thân đàn, giống như MX100A&B. Tuy nhiên, bộ điều khiển này tinh vi hơn nhiều, cung cấp nhiều tùy chọn hơn cho việc sao chép tập tin nhạc, cấu hình MIDI, v.v. Nhạc cụ này ghi âm trên đĩa mềm DD bằng định dạng E-SEQ nhưng có khả năng chơi các tập tin nhạc định dạng SMF được gọi là Loại 0 (Type 0).

Bộ điều khiển Mark II dành cho đại dương cầm không có bộ điều khiển wagon. Thay vào đó, một bộ điều khiển tương đối nhỏ được thiết kế riêng cho nhạc cụ này và được lắp dưới phím đàn.

Mark IIXG ra đời sau Mark II vào năm 1992. Bộ điều khiển của nó nhỏ hơn một chút nhưng được tích hợp nhiều tính năng mới, bao gồm:

• Bộ tạo âm thanh tích hợp với 128 tiếng General MIDI (GM) cùng với bộ trống, cũng như bộ tiếng GM mở rộng của Yamaha, được gọi là XG.
• Ghi âm nhiều bản nhạc.
• Ghi theo định dạng SMF Loại 0.
• Phát cả tệp bài hát SMF Loại 0 và Loại 1.
• Hỗ trợ cả đĩa mềm DD và HD (mật độ cao)
• Chuyển đổi các tập tin bài hát giữa E-SEQ và SMF
• Bộ nhớ tích hợp để lưu trữ các tập tin bài hát.
• Thêm nhiều tính năng để quản lý tập tin bài hát.
• Cải thiện hỗ trợ tương tác MIDI với máy tính.
• Hỗ trợ cập nhật firmware sau này.

Trong những năm 1990, người ta có thể mua được bộ nâng cấp có thể nâng cấp Mark II lên Mark IIXG.

Disklaviers với Hệ thống Silent

Trong kỷ nguyên của Mark II và Mark IIXG, một số phiên bản đàn Disklavier đứng (U1) đã được giới thiệu với hệ thống Silent. Hệ thống Silent này cung cấp một thanh hãm âm, khi được kích hoạt, sẽ cho phép phím đàn đi xuống hết hành trình nhưng ngăn không cho búa đàn chạm vào dây đàn. Điều này giúp nghệ sĩ piano có thể chơi nhạc cụ này bằng tai nghe, lắng nghe một mẫu âm thanh piano kỹ thuật số tiên tiến.

Hệ thống Silent không có sẵn trong các mẫu đại dương cầm cho đến khi Disklavier PRO được phát hành.

Disklavier PRO

Năm 1998 đánh dấu một khoảnh khắc lịch sử quan trọng trong quá trình phát triển của đàn Disklavier. Phiên bản PRO Disklavier mới—với bộ điều khiển Mark IIXG—đã mang lại độ chính xác khi ghi âm và tính chân thực khi phát lại ở mức chưa từng có.

Với solenoid được cải tiến cùng với cảm biến nam châm di chuyển và cảm biến phím servo mới, đàn Disklavier PRO có khả năng ghi và phát lại dữ liệu trình diễn với độ phân giải cao hơn so với thông số kỹ thuật MIDI thông thường.

Trước khi có Disklavier PRO, tất cả các mẫu Disklavier đều có phần hạn chế về dải động trong quá trình phát lại. Các hợp âm vang dội sẽ được phát lại hơi nhẹ hơn, và những đoạn chơi nhỏ nhẹ như tiếng thì thầm thì lại được phát lại hơi lớn hơn.

Ngược lại, Disklavier PRO có khả năng tái tạo toàn bộ dải động—và nó thực hiện điều này với độ phân giải cao gấp 8 lần dữ liệu MIDI thông thường, ghi lại vận tốc búa đàn, vận tốc nhấn phím, và vận tốc nhả phím trên một thang độ phân giải cao từ 0 đến 1023. Nhạc cụ này đã sử dụng các thông điệp bộ điều khiển MIDI thường không được dùng kết hợp với thông điệp cảm ứng phím sau để lưu trữ các bit độ phân giải tăng thêm trong một Tệp MIDI Tiêu chuẩn Loại 0. Dữ liệu trình diễn độ phân giải cao này được gọi là dữ liệu độ chính xác mở rộng hay dữ liệu XP.

Với sự ra đời của Disklavier PRO, các bàn đạp không còn bị giới hạn ở 16 mức tăng dần nữa mà được ghi lại trên thang độ 0-127, nhờ đó tận dụng được toàn bộ độ chi tiết của thông số kỹ thuật MIDI. Thậm chí, phiên bản PRO còn ghi lại và tái tạo chính xác cả các nốt lướt nhẹ—là những phím được di chuyển nhẹ trong lúc trình diễn mà búa đàn thực sự không chạm vào dây.

Chỉ có sẵn ở dòng C3 (6' 1”) và các cây đại dương cầm lớn hơn, Disklavier PRO trông bề ngoài giống hệt bất kỳ cây Disklavier Mark IIXG nào khác. Bộ điều khiển của nó cung cấp các chức năng tương tự như các cây đàn piano Mark IIXG khác. Tuy nhiên, còn có một điểm khác biệt quan trọng nữa: Mark IIXG PRO là cây đại dương cầm Disklavier đầu tiên được trang bị hệ thống Silent.

Trong vòng ba năm kể từ khi Disklavier PRO ra mắt lần đầu, một bản nâng cấp firmware đã bổ sung khả năng ghi và phát lại các buổi biểu diễn MIDI được đồng bộ hóa với MIDI Time Code (MTC). Khi được sử dụng với bộ chuyển đổi SMPTE/MTC, các bản ghi âm Disklavier PRO có thể được đồng bộ hóa với video bằng mã thời gian tiêu chuẩn công nghiệp.

Năm 2002, cuộc thi Piano-e-Competition Quốc tế Minnesota đã làm nên lịch sử khi cho phép nghệ sĩ piano Yefim Bronfman chấm thi cuộc thi Minnesota ngay từ Nhật Bản. Vòng thi sonata của cuộc thi đã được ghi âm bằng một cây đại dương cầm Disklavier PRO hòa nhạc cùng với video được đồng bộ hóa. Các tệp video và tệp trình diễn MIDI sau đó được tải lên Internet và tái tạo lại cho Bronfman ở Nhật Bản, nơi ông đã xem các thí sinh trên một màn hình lớn và lắng nghe một cây đại dương cầm Disklavier tái hiện lại các màn trình diễn.

Disklavier PRO 2000

Nhân kỷ niệm 100 năm ra đời chiếc đàn piano đầu tiên của Yamaha, năm 2000, Yamaha đã giới thiệu đến thế giới một mẫu đàn piano ý tưởng, thể hiện những tiềm năng đáng kinh ngạc của tương lai. Chiếc đàn được đặt tên là Disklavier PRO 2000, được chế tạo theo kiểu C7 (7' 6”) với hệ thống Disklavier PRO được lắp đặt. Vỏ đàn được thiết kế dựa trên mẫu đàn hiện đại Neo. Disklavier PRO 2000 500x340

Disklavier PRO gây chú ý về mặt thị giác nhờ nắp đàn tách rời bằng kính acrylic trong suốt và màn hình máy tính tích hợp. Thực tế, cây đàn này đi kèm với một máy tính Windows 98 PC được gắn bên dưới đàn và kết nối với một màn hình cảm ứng được đặt ở phía bên trái của giá nhạc trong suốt.

Những nhạc cụ này bao gồm các màn trình diễn đồng bộ hóa với video, phần mềm theo dõi bản nhạc có tên là Home Concert 2000 từ TimeWarp Technologies, và một bộ tạo âm tiên tiến có tích hợp chế độ trình diễn.

Chỉ có 9 cây đàn piano này được sản xuất và sau đó được bán với giá 333.000 đô la, trở thành cây đàn piano đắt nhất mọi thời đại của Yamaha.

Mark III

Vào năm 2002, Yamaha đã cập nhật Disklavier một lần nữa, giới thiệu Disklavier tiêu chuẩn Mark III (có sẵn trong đàn U1 upright và hầu hết các mẫu đàn grand) và Mark III PRO, có sẵn trong đàn C3 và các nhạc cụ lớn hơn.

Bộ điều khiển và giao diện của Mark III gần như giống hệt với Mark IIXG. Đối với các mẫu tiêu chuẩn, khả năng phát lại đã được cải thiện. Để mang lại lợi ích cho những người dùng thích nghe nhạc ở mức âm lượng rất thấp, các mẫu tiêu chuẩn có thể phát nhạc êm hơn bất kỳ mẫu tiêu chuẩn nào trước đây. Hệ thống Silent cũng được tích hợp trên các mẫu tiêu chuẩn.

Trong trường hợp của Mark III PRO, độ phân giải ghi âm của các bàn đạp đã được tăng gấp đôi, cho phép ghi âm trên thang độ từ 0 đến 255.

Bộ điều khiển Mark III có một điểm mới: ổ đĩa CD bên cạnh ổ đĩa mềm truyền thống. Mục đích của ổ đĩa CD không phải là ghi dữ liệu MIDI mà là phát lại các bản ghi âm. Trong bối cảnh này, ba tính năng mới đã được ra mắt:

1. Ghi âm đồng bộ âm thanh
   Tính năng này cho phép chơi cùng với bản ghi âm và ghi lại một phần piano sẽ được tự động đồng bộ hóa khi phát lại lần sau.
2. Bản ghi âm PianoSoft Plus
   Ổ đĩa CD có khả năng phát một loại bản ghi âm mới gọi là PianoSoft Plus. Bản ghi âm PianoSoft Plus chứa âm thanh nhạc cụ và/hoặc giọng hát thông thường ở kênh trái và dữ liệu MIDI được mã hóa thành âm thanh ở kênh phải. Trong quá trình phát lại, Disklavier sẽ tự động gửi âm thanh kênh trái đến cả loa trái và phải, đồng thời giải mã âm thanh kênh phải để đàn piano có thể phát lại.
3. Bản ghi âm Smart PianoSoft
   Tính năng Smart PianoSoft cho phép nghệ sĩ tạo ra các bản ghi âm piano nâng cao chất lượng âm thanh của các đĩa CD hiện có. Bản ghi âm Smart PianoSoft bao gồm hai bản ghi âm riêng biệt: một đĩa CD âm thanh thương mại và một bản ghi MIDI Disklavier trên đĩa mềm. Cả hai đều phát nhạc đồng bộ hoàn hảo khi được phát bằng Disklavier.

Mark IV

Năm 2004 chứng kiến sự ra mắt của Mark IV. Các mẫu Standard và PRO có sẵn trên các cây đàn grand piano C3 và lớn hơn. Một mẫu dành cho người tiêu dùng chất lượng cao có sẵn trên các cây đàn grand piano C2 (5' 8”) và nhỏ hơn.

Phiên bản Mark IV đã mang lại một số đổi mới kỹ thuật cho cả mẫu Standard và mẫu PRO. Đặc biệt đáng chú ý là sự thay đổi trong thiết kế của các cảm biến búa đàn—chúng đã được chuyển từ màn chắn kim loại sang cảm biến thang độ xám, cho phép giám sát liên tục vị trí của búa đàn.

Các mẫu PRO ghi lại phím, búa đàn và bàn đạp với độ chính xác tăng cường tương tự như các mẫu PRO trước. Lần đầu tiên, các mẫu tiêu chuẩn và tiêu dùng đã ghi lại toàn bộ phổ 127 giá trị của bàn đạp una corda (giảm âm) và sustain (duy trì). Mẫu Standard còn bổ sung khả năng ghi lại vận tốc nhả phím (key release velocity).

Ngoài tất cả những cải tiến về mặt kỹ thuật này, bộ tính năng của Disklavier đã được mở rộng đáng kể bao gồm:

• Bộ điều khiển không dây kết nối với Mark IV qua mạng wi-fi riêng.
• Cổng Ethernet kết nối Disklavier với Internet để có thể nhận các buổi biểu diễn trực tuyến từ DisklavierRadio™. Khả năng kết nối mạng này cũng cho phép truy cập vào chương trình cơ sở và nâng cấp tính năng. (Nhiều năm sau, tính năng kết nối này cho phép thiết bị nhận các chương trình phát sóng RemoteLive từ DisklavierTV™.)
• Ổ cứng bên trong 80GB.
• Cổng UBS để kết nối thiết bị lưu trữ USB, chẳng hạn như ổ đĩa flash.
• Cổng USB để giao tiếp MIDI.

Vài năm sau, Yamaha phát hành ứng dụng điều khiển cho Mark IV chạy trên iPhone, iPod touch và iPad. Ứng dụng này cung cấp quyền truy cập vào các tính năng phổ biến nhất của nhạc cụ.

Năm 2006, Yamaha đã giới thiệu một công nghệ kết nối ngang hàng (peer-to-peer) cho đàn Mark IV được gọi là RemoteLesson. RemoteLesson giúp kết nối đồng thời tối đa bốn cây đàn Disklavier Mark IV và E3 lại với nhau, nhờ đó khi bạn chơi bất kỳ cây đàn nào trong số đó, bạn cũng đồng thời chơi các cây Disklavier từ xa. Mặc dù tính năng này chưa được phát hành rộng rãi cho công chúng, nhưng nó đã được sử dụng thường xuyên bởi các nhà giáo dục âm nhạc và các tổ chức âm nhạc là thành viên tích cực của Disklavier Education Network.

E3—Thế hệ thứ nhất

Năm 2006, Yamaha đã giới thiệu thế hệ Disklavier E3 đầu tiên với một mẫu đàn upright (U1) duy nhất và các mẫu grand piano kích thước từ C2 trở xuống. Mặc dù thế hệ E3 đầu tiên sử dụng các linh kiện hiện đại, nó được thiết kế như một nhạc cụ dành cho người tiêu dùng với chi phí thấp hơn, trang bị hệ thống thu âm dựa trên cảm biến phím và bộ điều khiển từ xa hồng ngoại, hoạt động theo đường thẳng.

Nhạc cụ này bao gồm tất cả các tính năng Disklavier cơ bản đã trở thành tiêu chuẩn trước đó, bao gồm thu âm và phát lại cơ bản, thu âm đồng bộ với video, và truy cập Internet để cập nhật firmware, tính năng, cũng như truy cập dịch vụ DisklavierRadio và (sau này là) DisklavierTV—chỉ là một vài ví dụ tiêu biểu. Vài năm sau, Yamaha đã phát hành một ứng dụng điều khiển cho iPhone, iPod touch và iPad, cung cấp quyền truy cập vào gần như tất cả các tính năng người dùng của nhạc cụ.

Bản nâng cấp DKC-850

Năm 2009, Yamaha bắt đầu cung cấp một bộ điều khiển nâng cấp cho các mẫu Disklavier đời cũ hơn. Về mặt bên ngoài, bộ điều khiển này hoàn toàn giống với bộ điều khiển của E3, và nó cung cấp các tính năng người dùng tương tự như bộ điều khiển trên E3 (được gọi là DKC-800).

DKC-850 có thể được sử dụng để thay thế bộ điều khiển cho các mẫu Disklavier Mark IIXG và Mark III, bao gồm cả phiên bản PRO và không phải PRO. Mặc dù nó không thay đổi khả năng thu âm và phát lại của các cảm biến và solenoids có sẵn trong các Disklavier đời cũ này, nhưng nó cung cấp trải nghiệm người dùng gần như y hệt với E3, bao gồm cả khả năng kết nối với thiết bị lưu trữ USB và truy cập vào các tính năng nâng cao như DisklavierRadio và DisklavierTV.

DKC-850 cũng có thể được sử dụng như một bộ điều khiển bổ sung cho Mark II Disklavier. Trong trường hợp này, DKC-850 kết nối với bộ điều khiển Mark II bằng cáp MIDI. Ngoài việc bật bộ điều khiển cũ, chủ sở hữu Disklavier có thể bỏ qua bộ điều khiển cũ và sử dụng các tính năng của DKC-850 để điều khiển piano. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng DisklavierRadio và DisklavierTV không được hỗ trợ trong trường hợp này.

E3—Thế hệ thứ 2

Năm 2012, Yamaha đã thay thế dòng Mark IV bằng các phiên bản tiêu chuẩn và PRO của E3. Phiên bản tiêu chuẩn (hoàn chỉnh với cảm biến búa) được trang bị cho các dòng đàn piano lớn C2 và nhỏ hơn. Tất cả các dòng đàn piano lớn hơn (từ C3 trở lên) đều được trang bị hệ thống PRO.

Cùng thời điểm ra mắt E3 thế hệ thứ hai, Yamaha đã giới thiệu một tính năng mới cho Mark IV, E3 và DKC-850 mang tên DisklavierTV. DisklavierTV được xây dựng trên công nghệ RemoteLive, cho phép phát trực tiếp và lưu trữ video, âm thanh và dữ liệu biểu diễn của Disklavier (ví dụ: dữ liệu MIDI). Bằng cách kết nối Disklavier tương thích với cả Internet và máy tính, người dùng Disklavier có thể xem cũng như nghe các buổi biểu diễn trực tiếp và lưu trữ được tái hiện trên chính cây đàn piano của họ, ngay cả những buổi biểu diễn có cả nhạc cụ và giọng hát.

Sự ra mắt của E3 thế hệ thứ hai trùng với sự ra mắt của dòng đại dương cầm mới mang tên CX. Đàn piano CX dựa trên các nguyên tắc thiết kế đã từng được áp dụng trên đại dương cầm hòa nhạc CFX, một nhạc cụ đã xuất hiện trên sân khấu hòa nhạc vào năm 2010.

Dòng đàn piano CX là kết quả của nhiều năm nghiên cứu và phát triển. Đàn có khung lưng dày hơn để tăng cường khả năng hỗ trợ, mang lại âm thanh phong phú và vang dội. Chúng bao gồm dây đàn piano mới, mang tính cách mạng cũng như búa đàn dựa trên loại được sử dụng trên đàn grand piano hòa nhạc CFX.

Ngày nay, dòng sản phẩm Disklavier ENSPIRE đại diện cho công nghệ piano hàng đầu của Yamaha, kết hợp hệ thống Disklavier tiên tiến nhất với những cây đàn piano acoustic tốt nhất của Yamaha.